Hełmy i kaski ochronne robocze — informacje ogólne
Spadające przedmioty, uderzenia o wystające elementy konstrukcyjne lub o przemieszczające się obiekty mogą powodować obrażenia skóry głowy, kości czaszki, kręgów szyi oraz mózgu. Około 12% zgłoszonych wypadków, które miały miejsce na stanowisku pracy, to urazy głowy (znajduje się ona na 3 miejscu częstotliwości urazów), a 28% śmiertelnych wypadków to wypadki związane z urazami głowy! Hełmy ochronne są zaliczane do II kategorii. Jednak w przypadku, kiedy są przeznaczone do ochrony przed:
- środowiskiem o wysokiej temperaturze, którego skutki są porównywalne do działania powietrza o temperaturze wynoszącej co najmniej 100 ℃,
- upadkiem z wysokości,
- porażeniem prądem elektrycznym i pracami pod napięciem,
Zaliczane są do III kategorii.
Nazewnictwo — kask budowlany, hełm ochronny czy kask ochronny bhp?
Aby chronić się przed ww. zagrożeniami, należy stosować m.in. hełmy ochronne. W potocznym nazewnictwie funkcjonuje również określenie „kaski ochronne”, np. kaski budowlane, lecz nie jest ono zgodne z nomenklaturą stosowaną w normach.
Ponadto w zależności od konstrukcji hełmy mogą dodatkowo chronić przed odpryskami stopionego metalu, porażeniem prądem elektrycznym czy wysoką temperaturą.
Normy dotyczące hełmów ochronnych
Podstawowe normy dotyczące hełmów ochronnych:
- EN 812 — Przemysłowe hełmy lekkie — norma określa wymagania fizyczne i parametry techniczne, metody badań i wymagania dotyczące oznakowania hełmów lekkich (czapek) dla przemysłu, które mają chronić przed uderzeniami. Nie są one przeznaczone do ochrony przed skutkami uderzeń, upadków przedmiotów lub przed zawieszonymi bądź poruszającymi się ładunkami, a jedynie chronią przed uderzeniem głową w twarde czy nieruchome przedmioty z taką siłą, która może spowodować rozdarcie skóry lub inne powierzchniowe rany.
- EN 397 — Przemysłowe hełmy ochronne — norma ta określa wymagania fizyczne i parametry techniczne, metody badań oraz wymagania dotyczące znakowania hełmów ochronnych dla przemysłu. Wyszczególniono w niej wymagania obowiązkowe, oraz te niewymagane.
- EN 12492 — Kaski dla alpinistów — norma ta określa wymagania bezpieczeństwa i metody badań.
- EN 14052 — Wysokoskuteczne przemysłowe hełmy ochronne — norma ta określa wymagania fizyczne i parametry techniczne, metody badań i wymagania dotyczące oznakowania hełmów wysokoskutecznych dla przemysłu. Hełmy o podwyższonych parametrach ochronnych są przeznaczone do ochrony przed pęknięciem czaszki, urazami karku lub urazami mózgu spowodowanymi przez obiekty uderzające, lub spadające.
- EN 50365 — Hełmy elektroizolacyjne do pracy przy instalacjach niskonapięciowych — norma określa wymagania odnośnie właściwości elektrycznych i nieelektrycznych hełmów z materiałów elektroizolacyjnych używanych przy pracach pod napięciem o wartościach nieprzekraczających 1000 V lub napięcia stałego o wartościach nieprzekraczających 1500 V. Aby hełm spełniał tę normę, musi spełniać wszystkie wymagania normy EN 397.
Jaka jest różnica między hełmem a kaskiem bhp? Na co zwrócić uwagę?
Różnica dotyczy głównie zastosowania w różnych warunkach pracy. Norma dotycząca hełmów ochronnych nie posiada wymogów dotyczących pasków podbródkowych. Natomiast w normie dla kasków alpinistycznych paski podbródkowe są obowiązkowe. Obecnie są dostępne również rozwiązania z przełącznikiem wyboru normy pomiędzy poniższymi normami, umożliwiające wybór kasku do wymagań normy EN 397 lub EN 12492. Należy pamiętać, że taki kask bhp nie może spełniać dwóch norm jednocześnie!
| Norma | EN 397 — hełmy przemysłowe | EN 12492 — kaski alpinistyczne |
| Badania obowiązkowe | Amortyzacja uderzeń, penetracja, odporność na płomień |
Amortyzacja uderzeń, penetracja, wentylacja, mocowanie paska podbródkowego |
| Badania opcjonalne | wentylacja, mocowanie paska podbródkowego, izolacyjność elektryczna, temperatura, odpryski ciekłego metalu, odkształcenia boczne | - |
| Pasek podbródkowy | opcjonalny, zalecany przy pracy na wysokości | obowiązkowy, zintegrowany, co najmniej 3-punktowy |
| Siła potrzebna do wypięcia paska | od 150 do 250 N | powyżej 500 N |
| Wentylacja | opcjonalna, całkowita powierzchnia otworów nie mniejsza niż 15 cm2 i nie większa niż 45 cm2 | obowiązkowa, całkowita powierzchnia otworów wentylacyjnych nie mniejsza niż 40 cm2 |
Zobacz czym wyróżnia się kask ochronny 3M SecureFit z przełącznikiem wyboru normy
Budowa przemysłowych hełmów ochronnych
Przemysłowe hełmy robocze mogą różnić się konstrukcją — zależy to od ich przeznaczenia. Niezależnie od tych różnic można wyszczególnić jednak pewne wspólne elementy:
- skorupa — stanowi zewnętrzną część hełmu nadającą mu kształt. Jej podstawowym zadaniem jest przejęcie uderzenia, częściowe pochłonięcie jego energii oraz przekazanie pozostałej części energii na więźbę. Drugim zasadniczym zadaniem skorupy jest ochrona głowy przed uderzeniem przedmiotami o ostrych kształtach. W zależności od typu hełmu skorupa może być wyposażona w daszek, rondo, rynienkę ściekową do wody, otwory wentylacyjne, uchwyty do mocowania nauszników przeciwhałasowych lub osłony twarzy itp. Obecnie do produkcji skorup hełmów stosuje się tworzywa termoplastyczne (polietylen, ABS) lub laminaty duroplastyczne (żywica fenolowa z włóknem tekstylnym, żywica poliestrowa z włóknem szklanym).
- więźba — stanowi wewnętrzną część hełmu, przymocowaną do skorupy i stykającą się bezpośrednio z głową użytkownika. Jej zadaniem jest amortyzowanie uderzenia przyjętego przez skorupę oraz rozłożenie działających sił na możliwie największą powierzchnię górnej części głowy, a także utrzymanie hełmu na głowie. Pasy nośne więźby są najczęściej wykonywane z tkanych taśm poliamidowych lub poliestrowych oraz są mocowane w 2-,4-,6- lub 8 punktach.
- pas główny — obejmuje głowę użytkownika na wysokości czoła i podstawy czaszki. W powiązaniu z więźbą umożliwia stabilne osadzenie hełmu na głowie. Na wewnętrznej stronie pasa głównego jest umiejscowiony potnik, który wchłania pot z czoła. Do pasa głównego może być dodatkowo przymocowany pasek podbródkowy, który będzie utrzymywał hełm we właściwej pozycji. Obwód pasa głównego jest regulowany — można go dostosować do obwodu głowy za pomocą pokrętła lub skokowo poprzez zaczepy.
Przykłady regulacji obwodu głowy
Regulacja za pomocą klamry zaciskowej
Regulacja za pomocą paska
Regulacja za pomocą pokrętła
Regulacja za pomocą śruby z możliwością regulacji kąta nachylenia, wysokości oraz szerokości hełmu
Oznakowanie hełmów ochronnych
Zgodnie z przepisami normy EN 397 na wszystkich hełmach ochronnych zaznaczone są: data produkcji, skrót mówiący o rodzaju zastosowanego tworzywa, typ, rozmiar i znak świadczący o spełnieniu dodatkowych wymogów technicznych dotyczących bezpieczeństwa.
Objaśnienia stosowanych skrótów materiałów:
- Materiały termoplastyczne:
ABS — kopolimer akrylo-nitrylowo-butadlenowo-styrenowy
PC — poliwęglan
PE — polietylen
PA — poliamid - Materiały duroplastyczne:
UP-GF - poliester wzmacniany włóknem szklanym
PF-SF - żywica fenolowa z włóknem tekstylnym
Objaśnienie skrótów dotyczących wymagań dodatkowych:
- -20°C — hełm do stosowania w podanej niskiej temperaturze np. na zewnątrz przy silnych mrozach,
- -30°C — hełm do stosowania w podanej niskiej temperaturze np. w chłodniach,
- +150°C — hełm do stosowania przy pracach w podanej wysokiej temperaturze np. wielki piec.
- 440V AC — hełm, który powinien ochronić użytkownika przed krótko trwającym, niezamierzonym kontaktem z przewodami pod napięciem do 440V prądu zmiennego.
- MM — hełm odporny na odpryski ciekłego metalu, np. w odlewnictwie,
- LD — hełm odporny na deformację boczną,
- F — hełm w wersji dla pracowników leśnych.
Przykłady wykonania hełmów ochronnych
Środki ochrony głowy — dlaczego są tak ważne?
Stosowanie środków ochrony głowy w miejscach i sytuacjach, w których jest ona szczególnie narażona na urazy, jest niezwykle ważne. Niedopatrzenia czy zaniechania związane z ich użytkowaniem mogą mieć bardzo groźne konsekwencje. Hełm na głowę:
- zapewnia ochronę zdrowia i życia;
- zabezpiecza głowę przed skaleczeniami;
- chroni przed uderzeniami, spadającymi elementami konstrukcji, rusztowań czy maszyn;
- zabezpiecza przed płomieniami, iskrami, odpryskami;
- chroni górny odcinek kręgosłupa i pomaga uniknąć urazów obejmujących ten obszar ciała;
- pomaga chronić przed urazami.
Różne rodzaje kasków roboczych dostępnych na rynku umożliwiają idealny dobór ochrony głowy do danego środowiska pracy oraz indywidualnych potrzeb. Warto zadbać również o staranny wybór rozmiaru – dzięki temu stosowanie ochrony głowy nie będzie wywoływać dyskomfortu.
Akcesoria do hełmów BHP — na co zwrócić uwagę?
Wybierając hełm ochronny, warto zwrócić szczególną uwagę na akcesoria. Sprzęt ochronny taki jak: osłony twarzy, okulary ochronne, gogle ochronne, ochronniki słuchu dodatkowo zabezpiecza przed ciałami stałymi oraz płynnymi, rozbryzgami i odpryskami. Akcesoria ochronne bhp to także naklejki transparentne, osłony karku czy torby transportowe. Najpopularniejsze z nich to osłony twarzy i oczu oraz nauszniki ochronne.
