Jako przedsiębiorca lub zarządca obiektu jesteś odpowiedzialny za bezpieczeństwo swoich pracowników i mienia. Zaniedbania w zakresie ochrony przeciwpożarowej (PPOŻ) mogą prowadzić do tragicznych skutków oraz poważnych konsekwencji prawnych i finansowych. Ten poradnik krok po kroku wyjaśnia Twoje kluczowe obowiązki, odwołując się do najważniejszego aktu prawnego w tej dziedzinie – Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.. Poniżej zamieszczamy fragment tego rozporządzenia:
"Wyposażenie obiektów w gaśnice
- Obiekty muszą być wyposażone w gaśnice zgodne z wymaganiami Polskich Norm.
- Rodzaj gaśnic powinien odpowiadać typowi pożarów, które mogą wystąpić w danym obiekcie:
- A – materiały stałe, najczęściej pochodzenia organicznego, spalające się z wytwarzaniem żaru,
- B – ciecze i tworzywa stałe ulegające topnieniu,
- C – gazy,
- D – metale,
- F – tłuszcze i oleje w urządzeniach kuchennych.
Wymagana ilość środka gaśniczego
Jednostka środka gaśniczego (2 kg lub 3 dm3) powinna przypadać, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczególnych:
- Na każde 100 m² powierzchni strefy pożarowej w budynku niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym:
- zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V,
- produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500 MJ/m²,
- zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem.
- Na każde 300 m² powierzchni strefy pożarowej niewymienionej w pkt 1, z wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii ZL IV.
Rozmieszczenie gaśnic w obiektach
Gaśnice powinny być umieszczone:
- W miejscach łatwo dostępnych i dobrze widocznych, w szczególności:
- przy wejściach do budynków,
- na klatkach schodowych,
- na korytarzach,
- przy wyjściach na zewnątrz z pomieszczeń.
- W lokalizacjach niezagrożonych uszkodzeniami mechanicznymi i niepołożonych w pobliżu źródeł ciepła (np. pieców, grzejników).
- W obiektach wielokondygnacyjnych – na każdej kondygnacji w tych samych miejscach, jeśli pozwalają na to warunki techniczne.
Wymagania dotyczące dostępności
- Maksymalna odległość do najbliższej gaśnicy z każdego miejsca, w którym może przebywać człowiek, nie powinna przekraczać 30 m.
- Do każdej gaśnicy powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m."
Podstawowe obowiązki Ppoż pracodawcy/zarządcy
Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej i ww. rozporządzeniem, do Twoich głównych zadań należy:
- Wyposażenie obiektu w wymagany sprzęt gaśniczy i ratowniczy.
- Zapewnienie konserwacji i przeglądów technicznych tego sprzętu.
- Zapoznanie pracowników z przepisami przeciwpożarowymi.
- Opracowanie i wdrożenie Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP), jeśli jest wymagana.
- Zapewnienie i oznakowanie dróg ewakuacyjnych.
Dobór i rozmieszczenie sprzętu gaśniczego – co mówią przepisy?
To jeden z najczęstszych problemów. Ilość i rodzaj sprzętu nie mogą być przypadkowe.
Ile gaśnic potrzebujesz w firmie?
Kluczowy jest tutaj § 32 ust. 3 rozporządzenia. Mówi on, że jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm³) powinna przypadać na:
- każde 100 m² powierzchni strefy pożarowej w obiekcie zakwalifikowanym do kategorii zagrożenia ludzi ZL III (np. budynki biurowe, użyteczności publicznej).
- każde 150 m² powierzchni strefy pożarowej w obiektach o charakterze produkcyjnym i magazynowym.
Dodatkowo, sprzęt musi być rozmieszczony w miejscach widocznych i łatwo dostępnych, a odległość z każdego miejsca w obiekcie do najbliższej gaśnicy nie może przekraczać 30 m.
Legalizacja i przeglądy gaśnic – terminy, których musisz pilnować
Gaśnica bez ważnego przeglądu jest prawnie i praktycznie bezużyteczna.
Przegląd Techniczny – co rok
Zgodnie z § 3 ust. 4 rozporządzenia, przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne podręcznego sprzętu gaśniczego powinny być przeprowadzane w okresach ustalonych przez producenta, jednak nie rzadziej niż raz w roku. Przegląd musi być wykonany przez osobę z odpowiednimi kompetencjami lub autoryzowany serwis. Potwierdzeniem jest kontrolka (naklejka) na gaśnicy z datą następnego przeglądu.
Remont Warsztatowy – co 5 Lat
Większość producentów gaśnic (szczególnie proszkowych) zaleca tzw. remont warsztatowy co 5 lat. Polega on na opróżnieniu gaśnicy, wymianie środka gaśniczego i dokładnej inspekcji wewnętrznej zbiornika.
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego (IBP) – kiedy jest obowiązkowa?
Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego to dokument, który kompleksowo opisuje zasady ochrony PPOŻ w danym obiekcie. Zgodnie z § 6 rozporządzenia, jest ona obowiązkowa dla właścicieli, zarządców lub użytkowników obiektów (lub ich części) stanowiących odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, magazynowych oraz inwentarskich, w których występuje strefa pożarowa o kubaturze przekraczającej 1000 m³ lub zawierająca strefę zagrożoną wybuchem.
IBP musi być aktualizowana co najmniej raz na 2 lata.
Oznakowanie PPOŻ i dróg ewakuacyjnych
Prawidłowe oznakowanie jest kluczowe dla szybkiej reakcji i bezpiecznej ewakuacji. Wszystkie znaki muszą być zgodne z Polską Normą PN-EN ISO 7010.
- Znaki czerwone: Oznaczają lokalizację sprzętu PPOŻ (gaśnica, hydrant).
- Znaki zielone: Wskazują drogi i wyjścia ewakuacyjne.
Muszą być umieszczone w widocznych miejscach i na odpowiedniej wysokości.
Checklista PPOŻ dla przedsiębiorcy
Odpowiedz na poniższe pytania, aby szybko zweryfikować stan PPOŻ w swojej firmie:
- Czy posiadam odpowiednią liczbę gaśnic w stosunku do powierzchni mojego obiektu?
- Czy wszystkie gaśnice mają aktualne przeglądy techniczne (ważne kontrolki)?
- Czy gaśnice są rozmieszczone w widocznych i łatwo dostępnych miejscach?
- Czy mój obiekt wymaga Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego? Jeśli tak, czy jest ona aktualna?
- Czy drogi ewakuacyjne są drożne i prawidłowo oznakowane?
- Czy pracownicy przeszli szkolenie PPOŻ i wiedzą, jak postępować w razie pożaru?
Jeśli na którekolwiek pytanie odpowiedziałeś "nie", jest to sygnał do natychmiastowego działania. Pamiętaj, że inwestycja w ochronę przeciwpożarową to inwestycja w bezpieczeństwo Twojego biznesu i Twoich ludzi.
Obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony przeciwpożarowej
Poniżej przedstawiono kluczowe działania, jakie pracodawca powinien podjąć w zakresie bezpieczeństwa pożarowego:
1. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego
Pracodawca ma obowiązek opracowania i wdrożenia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Dokument powinien być dostępny dla wszystkich pracowników i zawierać informacje na temat:
- osób odpowiedzialnych za ewakuację,
- tras ewakuacyjnych,
- miejsc zbiórki,
- procedur postępowania w przypadku pożaru.
2. Szkolenia z ochrony przeciwpożarowej
Wszyscy pracownicy muszą przejść szkolenia PPOŻ, obejmujące zasady bezpieczeństwa i działania w razie pożaru. Szkolenia powinny być regularnie odnawiane i dostosowane do specyfiki miejsca pracy.
3. Ćwiczenia ewakuacyjne
Pracodawca powinien organizować regularne próby ewakuacji, aby pracownicy mogli przećwiczyć działania w sytuacji zagrożenia. Ćwiczenia należy dopasować do charakterystyki danego obiektu.
4. Oznakowanie dróg ewakuacyjnych
Wymagane jest prawidłowe oznaczenie dróg ewakuacyjnych zgodnie z przepisami. Znaki muszą być czytelne i dobrze widoczne, aby umożliwić szybką ewakuację w razie pożaru.
5. Wyznaczenie osób odpowiedzialnych za PPOŻ
Pracodawca powinien wyznaczyć pracowników odpowiedzialnych za działania przeciwpożarowe i ewakuacyjne. Osoby te muszą przejść odpowiednie szkolenia i znać procedury.
6. Środki gaśnicze
Obiekt musi być wyposażony w odpowiednią liczbę środków gaśniczych, dostosowaną do jego charakteru. Sprzęt powinien być regularnie serwisowany, a pracownicy – przeszkoleni z jego obsługi.
7. Łączność ze służbami ratowniczymi
Pracodawca ma obowiązek zapewnić możliwość szybkiego kontaktu ze strażą pożarną oraz innymi służbami ratunkowymi w razie wystąpienia zagrożenia.
