Wybór latarki to wydawałoby się czynność prosta i nienastręczająca trudności. Szybko jednak przekonujemy się, że parametry latarek podawane przez poszczególnych producentów znacznie się różnią, a często dopiero w trakcie użytkowaniu przekonujemy się, że ich osiągi i wykonanie pozostawiają wiele do życzenia. Problem ten jest szczególnie dotkliwy przy zakupie latarki przemysłowej, kiedy okazuje się, że latarka nie oferuje dostatecznej mocy lub nie jest w stanie sprostać ciężkim warunkom otoczenia np. w kanalizacjach, rafinerii czy górnictwie. Na co zatem zwrócić uwagę przy wyborze latarki? Przyjrzyjmy się bliżej parametrom, które należy uwzględnić przy doborze latarki.
Przeznaczenie latarki i ergonomia użytkowania
Dobierając latarkę w pierwszej kolejności powinniśmy mieć na uwadze jej przeznaczenie. W zależności od wykonywanej przez nas pracy możemy wymagać, aby latarka była np. bezobsługowa, kompaktowa a jednocześnie jak najlżejsza. Oświetlenie przenośne możemy zasadniczo podzielić na:
-
Latarki czołowe - bezobsługowe, montowane na hełmie lub bezpośrednio na głowie. Pozwalają oświetlać przestrzeń przed nami bez użycia rąk.
-
Latarki ręczne - obsługowe, występują wersji prostej, kątowej oraz z ruchomą głowicą. Latarki kątowe często są wyposażone w klips pozwalający na zaczepienie np. do kieszonki piersiowej.
-
Reflektory/szperacze - wariant latarek ręcznych o dużo większej mocy i zasięgu, doskonałe do zastosowań moblinych na otwartej przestrzeni.
-
Lampy obszarowe/najaśnice - stosowane jako przenośne systemy stałego oświetlenia, doskonałe w trakcie długotrwałych prac w miejscach o ograniczonym dostępie do prądu.
Jeżeli podczas pracy potrzebujemy stałego oświetlenia, a obie nasze ręce są zajęte to powinniśmy wybrać latarkę czołową lub latarkę ręczną kątową z klipsem, pozwalającym np. na zamocowanie w przedniej kieszonce kombinezonu. Jeśli nasze ręce są wolne i potrzebujemy oświetlenia czasowo np. w trakcie inspekcji, to możemy zaopatrzyć się w klasyczne latarki ręczne. Zarówno w przypadku latarek ręcznych jak i czołowych ważny jest możliwie najniższy ciężar urządzenia, po to aby jego przenoszenie lub użytkowanie nie nastręczało trudności i nie powodowało dodatkowego zmęczenia. Podczas doboru latarki warto również zwrócić uwagę na przyciski włącz/wyłącz oraz zmiany trybów oświetlenia. Obsługa latarki powinna być możliwie prosta i intuicyjna, dzięki czemu nie tylko będziemy w stanie obsłużyć ją np. w grubych rękawicach lub przy niskiej widoczności, ale również zapobiegniemy nieumyślnemu wyłączeniu latarki, co może być przyczyną wypadku.
Źródło światła
Obecnie najczęściej stosowanymi źródłami światła w latarkach przemysłowych są diody LED, które to sukcesywnie wypierają konkurencję m.in. lampy ksenonowe, halogenowe oraz tzw. "żarówki". Głównymi zaletami diod LED są: wysoka energooszczędność, skupiona wiązka światła (brak potrzeby stosowania dużych odbłyśników), niewielkie rozmiary, odporność na wstrząsy i upadek oraz niska temperatura pracy. Ponadto diody LED, pozwalają na zmianę natężenie światła w zakresie od 0 do 100%, oferując płynną regulację oświetlenia w zależności od potrzeb. Mimo to znajdziemy jeszcze obszary gdzie diody LED ustępują konkurencyjnym technologiom. Halogeny (oprócz niższej ceny) oferują dużo większą moc strumienia światła i lepiej nadają się do oświetlenia w dużej odległości (często stosowane w reflektorach/szperaczach). Ksenony natomiast cechują się doskonałym oddawaniem barw, niezbędnym np. przy pracach inspekcyjnych w elektryce. Współczynnik oddawania barw (Ra lub CRI) dla ksenonów wynosi 100, diody LED natomiast osiągają od 80 do maksymalnie 90. W tym aspekcie diody LED mają jeszcze trochę do nadrobienia, jednak obserwując dynamiczny rozwój technologii LED wydaje się to być tylko kwestią czasu.
Zasilanie latarki - akumulator kontra baterie
Kolejnym dylematem przed którym staniemy przy doborze latarki, jest wybór rodzaju zasilania: baterie czy akumulator? Zaletą zasilania bateriami oprócz dłuższego czasu pracy, jest przede wszystkim niższa cena urządzenia, w porównaniu do jego odpowiednika zasilanego akumulatorowo. Jednak w przypadku akumulatora, nie musimy kupować nowych baterii po rozładowaniu, co w dłuższej perspektywie czasu generuje stosowane oszczędności, często znacznie przekraczające początkową różnicę w cenie urządzeń. Zatem jeśli latarka będzie intensywnie eksploatowana, to w myśl założenia „wyższa cena - niższy koszt” warto rozważyć wydanie większej kwoty na urządzenie o lepszych parametrach i niższych wymaganiach konserwacyjnych. Warto również zwrócić uwagę na przebieg jasności latarki w zależności od poziomu zasilania. Tanie latarki mogą oferować pełną moc latarki tylko przy pełnym naładowaniu, potem zaś moc jej spada liniowo wraz z upływem czasu. Liderem w dziedzinie utrzymywania mocy przez długi czas są latarki PETZL z innowacyjną technologię stabilizacji mocy CONSTANT LIGHTING (dostępna dla zasilania akumulatorowego, kolor żółty na poniższym wykresie).
Natężenie oświetlenia a zasięg latarki
Bardzo istotny jest wybór latarki o mocy strumienia światła adekwatnym do naszych potrzeb. Jednostką miary mocy strumienia światła jest lumen (w skrócie lm) definiowany jako „strumień świetlny wysłany w jednostkowy kąt bryłowy przez punktowe źródło światła o światłości jednej kandeli umieszczone w wierzchołku tego kąta”.
Mówiąc prościej, natężenie (moc) strumienia światła emitowanego przez dane źródło. I tak, lumeny dla żarówki oznaczają całość światła emitowaną we wszystkich kierunkach, co w latarce powodowałoby duże straty mocy natężenia światła. Stąd potrzeba budowy dużych i skomplikowanych odbłyśników w starszych modelach latarek. Ich zadaniem jest załamywanie i ukierunkowanie światła do przodu latarki, tak by zwiększyć jej efektywną moc. W przypadku diody LED, światło przez nią emitowane jest ściśle ukierunkowane, dzięki czemu niemal 100% natężenia jest wykorzystywana do oświetlania.
Moc natężenia znacząco wpływa na efektywny zasięg latarki, ale należy zaznaczyć, że nie zawsze możemy postawić znak równości między dużą mocą natężenia, a dużym zasięgiem latarki. Efektywny zasięg latarki jest wypadkową m.in. mocy natężenia światła, budowy odbłyśnika oraz rodzaju zastosowanej diody (jej moc i barwa). Dodatkowo, wpływ na zasięg ma również otoczenie w której użytkujemy latarkę. Snop światła z latarki inaczej oświetli wąski tunel kanalizacyjny, a inaczej otwartą przestrzeń. Ciekawostką jest również fakt, że światło zimne będzie zawsze odbierane przez ludzkie oko jako mocniejsze niż światło ciepłe. W oparciu o zasięg, latarki możemy podzielić na:
- do pracy w zasięgu rąk (zasięg do 2 metrów),
- krótkiego zasięgu (zasięg od 2 do 5 metrów)
- dalekiego zasięgu (zasięg powyżej 5 metrów)
Różnorodne rodzaje prac będą wymagały różnego rodzaju oświetlenia, dlatego niektóre modele latarek wyposażono w kilka trybów oświetlenia różniących się zasięgiem, natężeniem lub skupieniem wiązki. Warto dobrać latarkę odpowiednią do naszych potrzeb, gdyż zbyt duże natężenia oświetlenia może powodować oślepienie np. podczas pracy w zasięgu rąk. Zbyt niskie zaś, nie zapewni dostatecznej widoczności na odległość, stwarzając ryzyko niezauważenia przeszkody lub zagrożenia. Czasem korzystne może okazać się połączenie wiązki skupionej oraz rozproszonej, które pozwoli na jednoczesne oświetlanie odległych obiektów oraz doświetlanie przestrzeni tuż przed użytkownikiem.
Latarki przeciwwybuchowe (ATEX)
Jeżeli wykonywane przez nas prace odbywają się w strefach zagrożonych wybuchem jak np. petrochemie, kanalizacje, kopalnie itp., niezbędnym jest aby wybrana przez nas latarka posiadała wykonanie EX (zgodność z dyrektywą ATEX). Jednak sama informacja o wykonaniu ATEX przy wyborze latarki może być niewystarczająca, ponieważ strefy wybuchowe również posiadają swoje oznaczenia i różnią się kryteriami dla urządzeń które mogą być w nich stosowane. Więcej informacji dot. oznaczenia urządzeń wg dyrektywy ATEX znajdziesz w tym poradniku.
Wykonanie obudowy (klasa IP, wodo i pyłoszczelność)
Często prace przemysłowe odbywają się w trudnym środowisku np. o dużej wilgotności, zapyleniu lub podwyższonej temperaturze. Dodatkowo latarka może być narażona na uszkodzenia mechaniczne np. na skutek upadku z dużej wysokości lub uderzenia. Ważne jest w takiej sytuacji, aby oprócz odporności mechanicznej obudowa zapewniała integralność urządzenia, gwarantując ciągłość jego pracy.
Najlepszym wyznacznikiem stopnia ochrony latarki przed wnikaniem obcych ciał stałych oraz wody jest oznaczenie IP (od Ingress Protection). Oznaczanie IPXX składa się z dwóch cyfr, gdzie druga określa odporność na wnikanie wody i wilgoci: od 0 – brak ochrony do 7 - ochrona przed skutkami ciągłego zanurzenia w wodzie. Pierwsza zaś określa odporność na wnikanie pyłów i ciał stałych: (od 0 – brak ochrony, do 6 – wykonanie całkowicie pyłoszczelne). W związku z tym latarki z oznaczeniem IP67 to gwarancja całkowitej wodo i pyłoszczelności. Warto o tym pamiętać podczas doboru latarki do ciężkich warunków środowiskowych.
Oznaczenie ANSI - gwarancja jakości wykonania
Pomiar i interpretacja parametrów latarek nie zostały nadal w pełni znormalizowana wewnątrz Unii Europejskiej, co tworzy pole do naginania parametrów przez producentów. Powoduje to zawyżanie parametrów latarek i częste rozczarowania wśród klientów którzy zakupili produkt od mniej renomowanego producenta. Z pomocą przychodzi nam wówczas norma ANSI zawierająca zunifikowane metody badawcze oraz zasady dotyczące oznakowania. Ułatwia to znacznie wybór latarki, a sprzedawcom i konsumentom porównywanie latarek od róznych producentów oraz ocenę faktycznej jakości wykonania latarki. Więcej na temat normy ANSI i jej oznaczeń znajdziecie w poniższym poradniku.
