Informacje ogólne
Oczy są jednym z najbardziej delikatnych i złożonych narządów w ludzkim ciele. Ponad 80% informacji o otaczającym nas świecie dociera do nas za pomocą wzroku. Urazy oczu są częstą przyczyną wypadków przy pracy, choć w Polsce brakuje danych statystycznych dotyczących tego problemu. Takie dane są zbierane w USA, gdzie rocznie dochodzi do ponad 2 milionów urazów oczu, z których kilkadziesiąt tysięcy jest uznawanych za poważne, a niektóre prowadzą nawet do trwałej utraty wzroku.
Środki ochrony oczu i twarzy powinny być stosowane przede wszystkim w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko urazów spowodowanych czynnikami mechanicznymi, jak odpryski ciał stałych czy uderzenia w elementy stanowiska pracy. Promieniowanie nadfioletowe i podczerwone, występujące w pracy spawaczy czy hutników, także może prowadzić do uszkodzeń oczu. Podobne ryzyko istnieje również przy kontakcie z substancjami chemicznymi lub biologicznymi, co grozi infekcją.
Aby ograniczyć ryzyko urazów oczu, ważne jest stosowanie odpowiednich rozwiązań technicznych i organizacyjnych, które likwidują zagrożenia już u ich źródła. W sytuacjach, gdy nie jest możliwe uniknięcie niebezpieczeństwa lub jego odpowiednie zminimalizowanie, kluczowe jest korzystanie ze środków ochrony osobistej, w tym ochrony oczu i twarzy.
Istnieją różne środki ochrony twarzy i oczu, stosowane w celu zapobiegania wypadkom w różnych środowiskach i sytuacjach. Używa się ich na różnych stanowiskach pracy w wielu branżach i gałęziach przemysłu, m.in. w hutnictwie oraz budownictwie, gdzie istnieją poważne zagrożenia różnymi czynnikami. Właśnie z tego powodu stosowanie odpowiednich osłon jest w nich obowiązkowe. Przed czym chronią tego rodzaju elementy? Przed uderzeniami mniejszych lub większych ciał stałych, promieniowaniem, rozbryzgami cieczy, gazami, pyłami, gorącymi ciałami stałymi i stopionymi metalami. Odpowiednio dopasowane i wyprofilowane elementy ochrony twarzy to gwarancja bezpiecznej pracy.
Wspólnym elementem dla większości ochron oczu jest szybka ochronna. Ponieważ jej podstawowym zadaniem jest ochrona przed uderzeniami, nazywana jest często szybką przeciwodpryskową, a ochrony, w których jest montowana przeciwodpryskowymi okularami, goglami lub osłonami twarzy. Jeśli szybka ochronna posiada również właściwości filtracyjne (np. osłabia natężenie promieniowania nadfioletowego) jest ona również filtrem. Kształt szybki ochronnej różni się zasadniczo w okularach, goglach i osłonach twarzy, jednak w większości oferowanych na rynku wyrobach do budowy szybek ochronnych różnych kategorii ochron oczu, używa się głównie poliwęglanu o grubościach od 0,25 mm do 3 mm. Jest to materiał charakteryzujący się bardzo dużą wytrzymałością mechaniczną.
Podział osłon twarzy i oczu
Okulary ochronne
Najczęściej stosowana ochrona oczu to okulary przeciwodpryskowe. Posiadają szybki wykonane z nietłukącego się szkła lub tworzywa sztucznego. Szybki przezroczyste służą jako ochrona przed odpryskami ciał stałych lub cieczy. Szybki posiadające filtry ochronne są specjalnie barwione i chronią przed promieniowaniem ultrafioletowym, podczerwonym i przed jaskrawym światłem. Aby zwiększyć stopień ochrony, okulary powinny być dodatkowo wyposażone w boczne osłony. Wskazane jest również, aby posiadały osłonki zabezpieczające przed dostaniem się ciał stałych od strony czoła. Okulary zapewniają jedynie ochronę przed odpryskami ciał o niskiej energii uderzenia. Okulary ochronne o właściwościach korekcyjnych wyposażone są najczęściej w soczewki wykonane z CR39, Trivexu lub poliwęglanu. Materiały te różnią się znacząco właściwościami optycznymi oraz odpornością mechaniczną. Okulary przeciwodpryskowe mogą być stosowane do ochrony przed odpryskami ciał o niskiej energii uderzenia.
Gogle ochronne
Ściślej i dokładniej niż okulary obejmują twarz w okolicy oczu. Posiadają lepsze własności ochronne niż okulary. Szybki najczęściej zabezpieczone są przed zaparowaniem. Wyposażone są w system wentylacji bezpośredniej lub pośredniej – wymaganej przy pracach ze szkodliwymi czynnikami chemicznymi. Większość konstrukcji gogli pozwala również na ich stosowanie wraz z okularami korekcyjnymi. Gogle przeciwodpryskowe mogą być stosowane do ochrony przed odpryskami ciał o niskiej lub średniej energii uderzenia.
Osłony twarzy
Wykonane są z tworzyw sztucznych (np. poliwęglanu, acetatu) lub z metalowej siatki. Mogą być wyposażone w filtry chroniące przed szkodliwym promieniowaniem. W zależności od konstrukcji i tworzywa przystosowane są do prac w różnych środowiskach, np. przy kontakcie z chemikaliami czy możliwości zetknięcia się bądź uderzenia z cząstkami stałymi. Mogą chronić również podbródek oraz szyję. Osłony twarzy montowane są na nagłowiu samonośnym lub na hełmie ochronnym. W zależności od rodzaju i grubości materiału, z którego wykonywane są osłony twarzy, mogą one zapewnić ochronę przed odpryskami o: niskiej, średniej lub wysokiej energii uderzenia.
Przyłbice spawalnicze
Chronią całą twarz oraz oczy przed gorącymi iskrami i odpryskami, oraz szkodliwym promieniowaniem emitowanym podczas spawania. Przyłbice spawalnicze składają się z korpusu, ramki na szybkę i z filtra. Mocowane są na głowie użytkownika za pomocą własnego nagłowia lub bezpośrednio na hełmie ochronnym. Mocowanie umożliwia uchylne podniesienie przyłbicy. Wymienne filtry umożliwiają zastosowanie filtra o stopniu przyciemnienia odpowiednio dobranym do rodzaju i intensywności spawania. Coraz większą popularność zdobywają przyłbice spawalnicze aktywne z automatycznym filtrem samo ściemniającym — tzw. przyłbice samo ściemniające.
Kaptury
Oprócz ochrony oczu i twarzy zapewniają ochronę głowy i szyi, np. w hutnictwie przed działaniem wysokiej temperatury i odprysków stopionych metali. Kaptury hutnicze są stosowane w warunkach bardzo intensywnego promieniowania cieplnego, np. podczas wytapiania metali.
Tarcze spawalnicze
Trzymane są przez pracownika w ręku podczas spawania. Chronią oczy, twarz i szyję. Składają się z korpusu, ramki na szybkę, filtra i rękojeści. Wymienne filtry umożliwiają zastosowanie filtra o stopniu przyciemnienia właściwym do rodzaju i intensywności spawania.
- Okulary ochronne – najczęściej stosowana ochrona oczu to okulary przeciwodpryskowe. Posiadają szybki wykonane z nietłukącego się szkła lub tworzywa sztucznego. Szybki przezroczyste służą jako ochrona przed odpryskami ciał stałych lub cieczy. Szybki posiadające filtry ochronne są specjalnie barwione i chronią przed promieniowaniem ultrafioletowym, podczerwonym i przed jaskrawym światłem. Aby zwiększyć stopień ochrony, okulary powinny być dodatkowo wyposażone w boczne osłony. Wskazane jest również, aby posiadały osłonki zabezpieczające przed dostaniem się ciał stałych od strony czoła. Okulary zapewniają jedynie ochronę przed odpryskami ciał o niskiej energii uderzenia. Okulary ochronne o właściwościach korekcyjnych wyposażone są najczęściej w soczewki wykonane z CR39, Trivexu lub poliwęglanu. Materiały te różnią się znacząco właściwościami optycznymi oraz odpornością mechaniczną. Okulary przeciwodpryskowe mogą być stosowane do ochrony przed odpryskami ciał o niskiej energii uderzenia.
- Gogle ochronne – ściślej i dokładniej niż okulary obejmują twarz w okolicy oczu. Posiadają lepsze własności ochronne niż okulary. Szybki najczęściej zabezpieczone są przed zaparowaniem. Wyposażone są w system wentylacji bezpośredniej lub pośredniej – wymaganej przy pracach ze szkodliwymi czynnikami chemicznymi. Większość konstrukcji gogli pozwala również na ich stosowanie wraz z okularami korekcyjnymi. Gogle przeciwodpryskowe mogą być stosowane do ochrony przed odpryskami ciał o niskiej lub średniej energii uderzenia.
- Osłony twarzy – wykonane są z tworzyw sztucznych (np. poliwęglanu, acetatu) lub z metalowej siatki. Mogą być wyposażone w filtry chroniące przed szkodliwym promieniowaniem. W zależności od konstrukcji i tworzywa przystosowane są do prac w różnych środowiskach, np. przy kontakcie z chemikaliami czy możliwości zetknięcia się bądź uderzenia z cząstkami stałymi. Mogą chronić również podbródek oraz szyję. Osłony twarzy montowane są na nagłowiu samonośnym lub na hełmie ochronnym. W zależności od rodzaju i grubości materiału, z którego wykonywane są osłony twarzy, mogą one zapewnić ochronę przed odpryskami o: niskiej, średniej lub wysokiej energii uderzenia.
- Przyłbice spawalnicze – chronią całą twarz oraz oczy przed gorącymi iskrami i odpryskami, oraz szkodliwym promieniowaniem emitowanym podczas spawania. Przyłbice spawalnicze składają się z korpusu, ramki na szybkę i z filtra. Mocowane są na głowie użytkownika za pomocą własnego nagłowia lub bezpośrednio na hełmie ochronnym. Mocowanie umożliwia uchylne podniesienie przyłbicy. Wymienne filtry umożliwiają zastosowanie filtra o stopniu przyciemnienia odpowiednio dobranym do rodzaju i intensywności spawania. Coraz większą popularność zdobywają przyłbice spawalnicze aktywne z automatycznym filtrem samo ściemniającym — tzw. przyłbice samo ściemniające.
- Tarcze spawalnicze – trzymane są przez pracownika w ręku podczas spawania. Chronią oczy, twarz i szyję. Składają się z korpusu, ramki na szybkę, filtra i rękojeści. Wymienne filtry umożliwiają zastosowanie filtra o stopniu przyciemnienia właściwym do rodzaju i intensywności spawania.
- Kaptury – oprócz ochrony oczu i twarzy zapewniają ochronę głowy i szyi, np. w hutnictwie przed działaniem wysokiej temperatury i odprysków stopionych metali. Kaptury hutnicze są stosowane w warunkach bardzo intensywnego promieniowania cieplnego, np. podczas wytapiania metali.
Ze względu na przeznaczenie sprzęt ochrony oczu i twarzy można podzielić na:
- Chroniący przed czynnikami mechanicznymi
Do tej kategorii należą osłony chroniące twarz i oczy przed odpryskami ciał stałych i uderzeniami zwane przeciwodpryskowymi: okulary przeciwodpryskowe, gogle przeciwodpryskowe, osłony przeciwodpryskowe. Zgodnie z normą PN-EN 168:2005 oraz PN-EN 166:2005 wszystkie okulary, gogle oraz osłony twarzy, chroniące przed odpryskami ciał stałych muszą spełniać wymagania odporności na uderzenie.
Sprzęt do ochrony oczu i twarzy przed czynnikami mechanicznymi ze względu na wytrzymałość dzieli się na cztery poziomy ochrony:
- 1. poziom: (podwyższona energia uderzenia) - odporność na uderzenie stalową kulką, o masie 22 g z prędkością 5,1 m/s,
- 2. poziom: (niska energia uderzenia) - odporność na uderzenie stalową kulką, o masie 0,86 g, z prędkością 45 m/s,
- 3. poziom: (średnia energia uderzenia) - odporność na uderzenie stalową kulką, o masie 0,86 g, z prędkością 120 m/s,
- 4. poziom: (wysoka energia uderzenia) - odporność na uderzenie stalową kulką, o masie 0,86 g, z prędkością 190 m/s.
W zależności od parametrów optycznych szybek ochronnych, środki ochrony oczu i twarzy mogą być zaliczone do 1,2 lub 3 klasy wykonania optycznego. Środki ochrony oczu i twarzy, wyposażone w szybki ochronne o 1 klasie optycznej są przeznaczone do stosowania ciągłego (w ciągu 8-godzinnej zmiany roboczej), natomiast wyposażone w szybki ochronne o 3 klasie optycznej są przeznaczone do stosowania krótkotrwałego. - Chroniący przed czynnikami chemicznymi
Do tej kategorii należą gogle i osłony twarzy chroniące przed działaniem czynników chemicznych i pyłów. Materiały, z których wykonywane są oprawy oraz szybki gogli i osłon twarzy odporne są na działanie większości substancji chemicznych. Z uwagi na jedynie krótkotrwały, przypadkowy kontakt opraw i szybek z substancjami chemicznymi i pyłami brak jest konieczności uwzględniania odporności szybek i opraw na ich działanie. Gogle powinny posiadać wentylację pośrednią, która zapobiega wnikaniu drobinek pyłów i kropel cieczy. Osłony przeznaczone są do ochrony twarzy i oczu przed rozbryzgami cieczy, np. podczas przelewania szkodliwych substancji płynnych, natomiast do ochrony oczu przed chemikaliami w postaci kropli, oparów, gazów i pyłów stosowane są gogle ochronne. Okulary nie stanowią dobrej ochrony przed czynnikami chemicznymi. - Chroniący przed czynnikami biologicznymi
Do tej kategorii należą gogle i osłony twarzy chroniące przed działaniem czynników biologicznych w postaci cieczy, aerozoli lub par. Sprzęt ochronny powinien charakteryzować się taką samą konstrukcją jak stosowany do ochrony przed czynnikami chemicznymi.
Chroniący przed czynnikami termicznymi. Podstawową funkcją sprzętu ochrony oczu i twarzy, chroniącego przed czynnikami termicznymi jest ochrona oczu i twarzy przed: gorącymi odpryskami ciał stałych (żużla, metali, szkła itp.), rozbryzgami stopionych metali, intensywnym promieniowaniem cieplnym i przed krótkotrwałym kontaktem z płomieniem. W zależności od przeznaczenia w tej grupie ochron oczu i twarzy można wyróżnić sprzęt na stosowany: w hutnictwie, podczas spawania gazowego i w technikach pokrewnych, podczas spawania elektrycznego lub cięcia plazmą, podczas gaszenia pożarów. - Chroniący przed promieniowaniem optycznym
Podstawową cechą sprzętu ochrony oczu i twarzy przed promieniowaniem optycznym jest odpowiedni filtr optyczny. Filtry różnią się stopniem przepuszczania promieniowania o różnej długości fali. Ze względu na specyficzne zagrożenia wywoływane przez źródła promieniowania optycznego występujące na stanowiskach pracy, sprzęt ochrony oczu i twarzy można dodatkowo rozdzielić na:- sprzęt chroniący przed nadfioletem — W przypadku przekroczenia dopuszczalnych wartości natężenia napromienienia dla skóry, należy korzystać z osłon twarzy wyposażonych w odpowiednie filtry optyczne. Wybór sprzętu ochrony oczu i twarzy jest uzależniony od intensywności promieniowania. W przypadku, gdy napromienianie pochodzi od źródeł emitujących duże ilości nadfioletu UVC i UVB, zaleca się korzystanie z osłon twarzy. Ich stosowanie jest istotne ze względu na możliwość szkodliwego wpływu nadfioletu nie tylko na oczy, ale również na skórę twarzy.
- sprzęt chroniący przed podczerwienią — filtry montowane w okularach, goglach lub osłonach twarzy służą do ochrony przed promieniowaniem podczerwonym. W sytuacji, gdy poziom tego promieniowania jest szczególnie wysoki, zaleca się korzystanie z filtrów posiadających powierzchnię odbijającą promieniowanie podczerwone, co skutecznie zmniejsza wzrost temperatury filtru. Dla procesów, gdzie kluczowe jest dobre rozpoznawanie kolorów, zaleca się używanie filtrów zapewniających lepsze rozpoznawanie kolorów. Wybór odpowiednich filtrów ochronnych zależy od temperatury źródła promieniowania, na przykład stopionej stali, miedzi czy szkła.
- sprzęt chroniący przed promieniowaniem emitowanym podczas spawania — przyłbice, tarcze lub gogle spawalnicze z odpowiednimi filtrami spawalniczymi. Wybór właściwego filtra jest kluczowy dla ochrony oczu spawacza.
Czynniki, które wpływają na dobór filtra ochronnego do spawania lub pokrewnych technik, są następujące:
-
Dla spawania gazowego, lutospawania i cięcia strumieniem plazmy, wybór filtra zależy od natężenia przepływu acetylenu przez palniki.
- Dla spawania łukiem elektrycznym, żłobienia elektropowietrznego i cięcia strumieniem plazmy, głównym czynnikiem decydującym o wyborze właściwego filtra jest natężenie prądu.
-
- sprzęt chroniący przed promieniowaniem laserowym — W celu ochrony przed promieniowaniem laserowym w zakresie fal od 180 do 1000 µm, stosuje się okulary, gogle oraz osłony twarzy wyposażone w specjalne filtry ochronne zgodne z normą PN-EN 207. Filtry ochronne są dedykowane do konkretnych typów laserów z uwagi na monochromatyczność promieniowania.
- sprzęt chroniący przed olśnieniem słonecznym (tzw. okulary przeciwsłoneczne).
- Chroniący przed łukiem powstającym przy zwarciu elektrycznym
Do ochrony oczu i twarzy przed łukiem elektrycznym stosowane są osłony twarzy. Osłony te nie powinny mieć zewnętrznych elementów metalowych oraz powinny zapewniać ochronę całej twarzy. Minimalna wysokość szybek powinna wynosić 150 mm, a grubość co najmniej 1,2 mm. Dodatkowo osłony powinny zapewniać ochronę przed uderzeniem o co najmniej o niskiej energii i promieniowaniem nadfioletowym (o oznaczeniu 3-1,2). Osłony twarzy zapewniają ochronę przed porażeniem prądem o napięciu do 440 V a niektóre do 1 kV i więcej. - Przeznaczony do stosowania w atmosferze zagrożonej wybuchem
W warunkach pracy w atmosferze zagrożonej wybuchem należy zachować szczególną ostrożność, m.in. przez stosowanie środków ochrony indywidualnej wykonanych z materiałów antyelektrostatycznych. Własności antyelektrostatyczne ochron oczu i twarzy stanowią ich dodatkową cechę ochronną.
Wykonanie
Do prawidłowego wyeliminowania zagrożeń płynących z wymienionych wyżej czynników konieczne jest zastosowanie optymalnych surowców. Elementy ochronne muszą być wyprodukowane z takich materiałów, które będą wytrzymałe i odporne na działanie czynników mechanicznych, chemicznych i wielu innych, które zostały wskazane. Wspólną częścią ochron twarzy i oczu są szybki. Z czego się je wykonuje? Najczęściej wykorzystywanym materiałem jest poliwęglan, ale często sięga się również po octan celulozy lub polimetakrylan metylu. Tarcze oraz przyłbice czasem mają szybki wykonane ze szkła, z kolei osłony twarzy tworzy się nie tylko z poliwęglanu, ale też z metalowej siatki.
Co na to przepisy?
Oczywiście kwestię użytkowania elementów ochrony twarzy i oczu regulują także przepisy. W załączniku do Rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 4 listopada 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy czytamy:
SZCZEGÓŁOWE ZASADY STOSOWANIA ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ
§ 1. Środki ochrony indywidualnej dobiera się i stosuje:
1) w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub wystarczająco ograniczyć związanego z nimi ryzyka przez organizację pracy, lub zastosowanie środków ochrony zbiorowej;
2) odpowiednio do występujących na stanowisku pracy zagrożeń określonych na podstawie oceny ryzyka zawodowego uwzględniającej warunki występujące w danym miejscu pracy, wymagania ergonomii i stan zdrowia pracownika.
§ 2. W zależności od stopnia zagrożenia, częstości narażenia na zagrożenie, cech stanowiska pracy każdego pracownika i skuteczności działania środków ochrony indywidualnej pracodawca powinien określić warunki stosowania środków ochrony indywidualnej, w szczególności czas i przypadki, w których powinny być używane.
W dostępnej w tym dokumencie tabeli można też zapoznać się z przykładami działalności, w których mogą być wymagane środki ochrony osobistej. W przypadku ochrony twarzy i oczu wymieniono m.in. prace spawalnicze i szlifierskie, ręczne młotkowanie, prace przy maszynach do obróbki skrawaniem materiału dającego krótkie wióry, usuwanie i rozdrabnianie fragmentów, stosowanie kos do zarośli lub pilarek łańcuchowych, wiercenie, prace przy piecach, prace z laserami, cięcie gazowe, obróbkę drewna i prace z rozpylaczami.
Wybór odpowiednich środków pozwala skutecznie chronić oczy oraz twarz i głowę przed poważnymi zagrożeniami. Biorąc pod uwagę fakt, jak niebezpieczne są wymienione wcześniej czynniki oraz jak czułym narządem jest na przykład ludzkie oko, właściwe dopasowanie osłon to gwarancja zachowania zdrowia czy uniknięcia uszkodzenia ciała.
Aktualnie obowiązujące normy
- EN 166 - Indywidualne środki ochrony wzroku
Norma europejska DIN EN 166 opisuje wszystkie ogólne wymagania dotyczące indywidualnych środków ochrony wzroku. Produkty spełniające normę DIN EN 166 składają się z oprawek okularów i soczewek, które według innych norm dzielą się na soczewki ochronne oraz soczewki z efektem filtrowania. Jest to główna specyfikacja dotycząca indywidualnych środków ochrony oczu, z którą większość produktów ochrony oczu i twarzy w miejscu pracy musi być zgodna. Norma ta określa wymagania dotyczące projektu, materiałów, cech użytkowych, opcji, oznakowania oraz instrukcji użytkowania. Dodatkowe cechy i typy produktów, takie jak specyfikacje filtrów UV, siatkowych osłon oczu i twarzy oraz ochrony spawalniczej, są obejmowane przez oddzielne normy. Wymagania badawcze normy EN 166 są podzielone na podstawowe, specjalne oraz opcjonalne. - EN 169 - Filtry spawalnicze i filtry dla technik pokrewnych
Na podstawie specjalnych wymagań normy dotyczącej ochrony wzroku EN 169 ustalono poziomy ochrony oraz wymagania dotyczące współczynnika przepuszczania dla filtrów do przyłbic, które są przeznaczone do ochrony pracowników przy wykonywaniu różnych prac:
-
- lekkiego cięcia za pomocą palnika,
- żłobienia łukiem elektrycznym,
- cięcia plazmowego,
- lutowania,
- spawania
- EN 170 - Filtry chroniące przed nadfioletem
Standardy określają poziomy ochrony i wymagania dotyczące współczynnika przepuszczania dla filtrów ochrony przed nadfioletem. Nadmierna ekspozycja soczewki oka na działanie światła ultrafioletowego może powodować utratę jasności widzenia, co w efekcie może prowadzić do pogorszenia lub całkowitej utraty wzroku. Szkła okularów ochronnych zgodne z normą EN 170 spełniają więc wymagania dotyczące efektywności ochrony, koniecznej do zapewnienia bezpieczeństwa oczu podczas prac związanych z promieniowaniem ultrafioletowym. W odróżnieniu od filtrów ochronnych spawalniczych zgodnych z normą EN 169, filtry chroniące przed nadfioletem nie są przeznaczone do bezpośredniej ani pośredniej obserwacji łuku. - EN 172 - Filtry chroniące przed olśnieniem słonecznym, do zastosowań przemysłowych
W normie DIN EN 172 określono specjalne standardy dotyczące indywidualnych środków ochrony wzroku, szczególnie filtrów używanych do blokowania promieni słonecznych w zastosowaniach przemysłowych. Norma ta precyzuje wymagania dotyczące fizycznych właściwości filtrów, takich jak właściwości mechaniczne i optyczne. Filtry przeciwsłoneczne muszą również spełniać ogólne wymagania dotyczące ochrony wzroku określone w normie DIN EN 166. Filtr przeciwsłoneczny zgodny z DIN EN 172 może być stosowany jako część okularów ochronnych lub jako osobisty filtr przeciwsłoneczny. - EN 1731 - Indywidualna ochrona oczu. Siatkowe ochronniki oczu i twarzy
Norma EN 1731 precyzuje wymagania dotyczące siatkowych osłon oczu i twarzy, obejmując produkty montowane na hełmie oraz nagłowne. Niektóre zapisy odnoszą się do normy EN 166, głównej normy dotyczącej ochrony indywidualnej oczu. Badania i ocena obejmują obszar pokrycia, odporność na korozję i zapłon, przepuszczalność światła i wytrzymałość. Ochrona przed cząstkami o dużej prędkości jest uwzględniona jako wymóg opcjonalny.
Siatkowe osłony oczu i twarzy są oznaczone numerem normy, logo producenta oraz symbolem wytrzymałości mechanicznej — np. "S" oznaczającym zwiększoną odporność mechaniczną lub "F" wskazującym na ochronę przed cząstkami o dużej prędkości przy niskiej energii uderzenia. - GS-ET-29 - Zasady badania i certyfikacji osłon twarzy do prac elektrycznych
Niniejsza norma uzupełniająca precyzuje wymagania odnoszące się do osłon twarzy noszonych przez elektryków podczas prac, które niosą ze sobą ryzyko powstania łuku elektrycznego. Norma ta jest dodatkowym dokumentem do normy EN 166, głównej normy dotyczącej indywidualnej ochrony oczu. Określono tutaj wymagania dotyczące przepuszczalności światła oraz testowania osłon pod kątem odporności na łuk elektryczny. Osłony twarzy dostępne są w dwóch klasach, odnoszących się do przepuszczalności światła i reakcji na łuk elektryczny, co jest zaznaczone na produkcie wraz z odpowiednimi oznaczeniami zgodnie z normą EN 166.
Pozostałe normy:
- EN 171 - Ochrona indywidualna oczu. Filtry chroniące przed podczerwienią. Wymagania dotyczące współczynnika przepuszczania i zalecane stosowanie.
- EN 379 - Ochrona indywidualna oczu. Automatyczne filtry spawalnicze
- EN 175 - Ochrona indywidualna. Sprzęt do ochrony oczu i twarzy podczas spawania i procesów pokrewnych.
Nowa norma EN ISO 16321 - co się zmienia?
W listopadzie 2024 roku, obowiązujące obecnie normy europejskie dla środków ochrony twarzy i oczu zostaną zastąpione normami międzynarodowymi ISO. Parametry ochronne środków ochrony oczu i twarzy zostały określone na podstawie wymagań zawartych w serii norm ISO 16321. Dla potrzeb doboru środków ochrony oczu i twarzy w normie zharmonizowanej ISO 16321-1:2021 ustalono pięć poziomów odporności na uderzenie:
- poziom podstawowy — uderzenie stalową kulką o średnicy 25,4 mm i masie 66,8 g,
- poziom C — uderzenie kulką o masie 0,86 g i średnicy 6 mm z prędkością 45 m/s, dotyczy okularów ochronnych,
- poziom D — na uderzenie kulką o masie 0,86 g i średnicy 6 mm z prędkością 80 m/s, dotyczy gogli ochronnych,
- poziom E — uderzenie kulką o masie 0,86 g i średnicy 6 mm z prędkością 120 m/s, dotyczy osłon twarzy
- na uderzenie dużej masy (uderzenie stożkiem o masie 500 g, spadającym z wysokości 1,27 m) — poziom HM, dotyczy osłon twarzy
Główne różnice między normami
Większość oznaczeń jest podobna między aktualnie obowiązującą normą EN 166 a EN ISO 16321-1, jednak można wyróżnić kilka głównych różnic:
- symbole obszarów zastosowań:
- odporność na uderzenia: prędkość w m/s na uderzenia została zmniejszona dla odpowiedników oznaczeń:
oznaczenie B (120 m/s) na D (80 m/s),
oznaczenie A (190 m/s) na E (120 m/s), - Ochrona przed cieczami — 3 — będzie oznaczone cyfrą 6 na oprawce,
- Odporność elektryczna — 8 — ochrona przed łukiem powstającym podczas zwarcia elektrycznego, nie zostało niczym zastąpione i już nie ma zastosowania,
- Odporność chemiczna — CH — obecnie można testować odporność chemiczną soczewek i opraw,
- Odporność na promieniowanie cieplne — test obejmuje zmianę promieniowania po zewnętrznej i wewnętrznej stronie soczewki umieszczonej przed źródłem ciepła,
- kompatybilność soczewek — oprawki muszą zawierać informację o kompatybilnych soczewkach, nawet w przypadku jeśli soczewki nie są wymienne,
- model głowy — wymagane oznaczenie na oprawkach użytego w testach modelu głowy (typ i rozmiar).
- odporność na uderzenia: prędkość w m/s na uderzenia została zmniejszona dla odpowiedników oznaczeń: