Na stanowiskach pracy, na których nie można stosować rękawic ochronnych, jedynym sposobem ograniczenia kontaktu skóry rąk ze szkodliwymi substancjami jest używanie środków ochrony skóry, do których zalicza się kremy, żele i maści ochronne. Środki te często funkcjonują pod nazwą "rękawice biologiczne". Kremy i żele ochronne należy stosować przed przystąpieniem do pracy. Ich podstawowe zadanie to niedopuszczanie do wnikania szkodliwych substancji w głąb skóry i ochrona skóry przed podrażnieniami pochodzenia kontaktowego oraz przed promieniami UV. Stosowanie kremów ochronnych ułatwia późniejsze czyszczenie skóry, co jest szczególnie przydatne w przypadku silnych zabrudzeń dłoni.
Podział środków ochrony skóry:
-
Hydrofobowe - nierozpuszczalne w wodzie - zabezpieczają skórę przed działaniem wody i wodnych roztworów mydeł, detergentów, soli oraz 5% roztworów zasad i kwasów. Nie mogą być stosowane jako ochrona skóry rąk przed działaniem olejów, smarów i rozpuszczalników, ponieważ rozpuszczalniki szybko i łatwo zmywają warstwę ochronną. Z kolei smary i oleje łatwo wchłaniają się przez skórę, gdyż rozpuszczają się w kremach. Najczęściej wytwarzane są z substancji takich jak: tłuszcze, woski, silikony, oleje roślinne i mineralne, żywice, nierozpuszczalne w wodzie estry celulozy, kwas stearynowy itp. Po naniesieniu ich na skórę, wytwarzają błonkę ochronną.
-
Hydrofilowe - rozpuszczalne w wodzie - zabezpieczają skórę przed działaniem olejów, smarów, paliw płynnych, farb, substancji smolistych, rozpuszczalników organicznych i innych bezwodnych substancji organicznych. Występują w postaci kremów i żeli, sporządzanych na podłożu rozpuszczalnym w wodzie. Najczęściej wytwarzane są z substancji takich jak: polimery naturalne (kazeina, żelatyna, dekstryna, agar-agar) lub syntetyczne np. polialkohol winylowy. Po naniesieniu ich na skórę rąk wysychają i tworzą elastyczny film.
-
Chroniące przed promieniowaniem UV - zabezpieczają przed promieniowaniem ultrafioletowym UV-A i UV-B poprzez posiadanie filtrów ochronnych działających pochłaniająco i rozpraszająco. Przeznaczone są dla pracowników wykonujących prace w terenie nasłonecznionym oraz dla spawaczy.
Nie ma uniwersalnych środków ochronnych !
Różnica pomiędzy środkami hydrofobowymi i hydrofilowymi jest bardzo duża i ma istotny wpływ przy doborze środków. Środek hydrofilowy użyty przeciwko roztworom wodnym nie spełni swojego podstawowego zadania ulegając szybkiemu spłukaniu. Natomiast środek hydrofobowy, który odpycha wodę, często zawiera substancje lipidowe, które naniesione na skórę zmiękczają naskórek, co ułatwia wnikanie substancji organicznych przynosząc skutek odwrotny do zamierzonego.
Dobór środków ochrony skóry.
Aby dokonać prawidłowego doboru kremu ochronnego należy zidentyfikować zagrożenia. W szczególności należy zwrócić uwagę na poniższe czynniki:
-
kontakt z substancjami szkodliwymi nierozpuszczalnymi w wodzie np. oleje, smary, farby, rozpuszczalniki,
-
praca w środowisku wilgotnym, kontakt z wodą i roztworami wodnymi w tym roztworami zasad i kwasów, częste mycie dłoni,
-
temperatura i wilgotność np. stosowanie szczelnych rękawic ochronnych lub butów gumowych powodujących gromadzenie się potu i macerację skóry,
-
kontakt ze środkami dezynfekcyjnymi powodującymi wysuszanie skóry,
-
tarcie - pasty zawierające środek ścierny
-
czynniki klimatyczne – zimno, ciepło, ruchy powietrza
-
ekspozycję na promieniowanie UV
Chcąc zapewnić prawidłową ochronę skóry podczas pracy należy pamiętać, aby nie mylić kremów ochronnych z kremami pielęgnacyjnymi, ponieważ efekt takiego zastosowania może przynieść skutek odwrotny do zamierzonego - patrz Program ochrony skóry.
