Tlenek węgla, zwany potocznie czadem lub „cichym zabójcą”, corocznie jest przyczyną wielu zatruć i zgonów na terenie całej Polski. Powstaje on w wyniku niepełnego spalania węgla (oraz substancji go posiadających) i jest wysoko toksyczny dla człowieka. Po wchłonięciu do organizmu, CO łączy się trwale z hemoglobiną powodując niedotlenienie organizmu, co z kolei jest przyczyną zatruć, silnego bólu głowy, wymiotów, zapadnięcia w śpiączkę, a nawet zgonu. Dodatkowo tlenek węgla jest bezwonny i niewidoczny co praktycznie uniemożliwia jego samodzielne wykrycie przez człowieka.
Główne przyczyny zatrucia tlenkiem węgla
Rozpoczęcie zimowego sezonu grzewczego oprócz zwiększonej liczby pożarów, wpływa również znacznie na wzrost ilości zatruć czadem. Zatrucia te wynikają często z nieprawidłowej eksploatacji budynków i znajdujących się w nich urządzeń i instalacji grzewczych. Nieszczelność instalacji ciepłowniczych, niepełne spalanie produktów opałowych oraz niedostateczna wentylacja pomieszczeń to najczęstsze przyczyny zatruć czadem. Źródłem emisji tlenku węgla mogą być m.in.:
- wszelkiego rodzaju kotły na paliwo stałe (drewno, węgiel, koks, torf, itp.), ciekłe i gazowe (olej opałowy, mazut, gaz ziemny, itp.)
- gazowe podgrzewacze wody, kominki, przenośne piecyki gazowe, piece kaflowe, kuchenki gazowe.
Wyżej wymienione urządzenia w trakcie pracy emitują niewielkie ilości tlenku węgla. Jeśli mają one zapewniony ciągły dopływ świeżego powietrza oraz dobre odprowadzanie spalin, to ilość CO jest na tyle mała, że nie zagraża człowiekowi. Problem pojawia się w momencie, gdy urządzenie działa niepoprawnie, ulega rozregulowaniu, bądź też gdy dopływ świeżego powietrza zostaje znacząco lub całkowicie ograniczony (np. zablokowany lub nieszczelny przewód kominowy, pozatykane kratki wentylacyjne). Takie okoliczności powodują, iż tlenek węgla zaczyna gromadzić się w pomieszczeniu, a jego stężenie niebezpiecznie wzrasta. W skrajnie niesprzyjających warunkach atmosferycznych może powstać również zjawisko tzw. "ciągu wstecznego", wówczas spaliny zamiast wydobywać się zewnątrz budynku przez przewód kominowy, są z powrotem zasysane.
Objawy zatrucia czadem i pomoc poszkodowanym
W zależności od stężenia tlenku węgla we wdychanym powietrzu obserwujemy różne objawy zatrucia, są to m.in.: ból głowy, zaburzenia koncentracji, zwolniony oddech, zawroty głowy, osłabienie, wymioty, konwulsje, drgawki, utrata przytomności, śpiączka, zaburzenia tętna. Jeśli u poszkodowanego zaobserwowanego jeden lub klika z wymienionych objawów, możemy wówczas przypuszczać, że doszło do zatrucia czadem. W takiej sytuacji należy bezzwłocznie:
- zapewnić dopływ świeżego powietrza do pomieszczenia
- ewakuować osobę poszkodowaną w bezpieczne miejsce (jeśli nie stanowi to zagrożenia dla zdrowia osoby ratującej)
- wezwać pogotowie i jak najszybciej podać tlen
- jeśli poszkodowany nie oddycha - przeprowadzić resuscytacja krążeniowo-oddechowa (oddychanie usta – usta oraz masaż serca)
- nie wolno wpadać w panikę, należy jak najszybciej przystąpić do udzielania pierwszej pomocy.
Jak się chronić?
Jak zatem chronić się przed tlenkiem węgla, skoro człowiek nie jest w stanie go wykryć? Podstawowym zabezpieczeniem jest domowy alarm gazowy (DAG), mierzący stężenie czadu w pomieszczeniach. Urządzenie ostrzega przy użyciu sygnalizacji akustyczno-optycznej osoby przebywające wewnątrz, jeśli stężenie czadu osiągnie poziom zagrażający ludzkiemu życiu. DAG doskonale nadaje się do zabezpieczania pomieszczeń budynków mieszkalnych, w których wzrost stężenia tlenku węgla może zagrażać życiu człowieka (kuchnie, łazienki, kotłownie przydomowe, garaże, itp.).
