Jak wyznaczyć strefę niebezpieczną - podstawy prawne

Bezpieczeństwo w zakładzie pracy to proces, który w dynamicznym środowisku wymaga ciągłej analizy w celu identyfikację i niwelowania zagrożeń. Według Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650), pracodawca zobowiązany jest do (wybrane fragmenty w/w rozporządzenia dotyczące obowiązku wydzielania miejsc niebezpiecznych):

DZIAŁ II

Obiekty budowlane i teren zakładu pracy 

§ 6. 1. Miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla pracowników, powinny być oznakowane widocznymi barwami lub znakami bezpieczeństwa zgodnie z wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia i w Polskich Normach.

2. Jeżeli oznakowanie, o którym mowa w ust. 1, nie jest wystarczające dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika, miejsca niebezpieczne powinny być wyłączone z użytkowania poprzez ich odpowiednie wygrodzenie lub w inny sposób.

3. Otwory i zagłębienia powinny być zamknięte odpowiednimi pokrywami, a jeżeli jest to niemożliwe — właściwie ogrodzone i oznakowane. 

5. Na drogach — w miejscach, w których możliwe jest niespodziewane wtargnięcie pieszych, w szczególności przed bramami, drzwiami i przejściami, należy ustawić barierki lub zastosować inne skuteczne środki ochronne. 

Rozdział 3

Obsługa i stosowanie maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych

§ 58. 3. Maszyny niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być wycofane z użytkowania oraz wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie.

Rozdział 6

Prace szczególnie niebezpieczne

§ 82. Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części w miejscach przebywania pracowników zatrudnionych przy innych pracach lub działania maszyn i innych urządzeń technicznych powinny być organizowane w sposób nie narażający pracowników na niebezpieczeństwa i uciążliwości wynikające z prowadzonych robót, z jednoczesnym zastosowaniem szczególnych środków ostrożności. 

§ 83. 3. Teren prowadzenia robót, o których mowa w § 82, powinien być wydzielony i wyraźnie oznakowany. W miejscach niebezpiecznych należy umieścić znaki informujące o rodzaju zagrożenia oraz stosować inne środki zabezpieczające przed skutkami zagrożeń (siatki, bariery itp.).

Powyższe zagadnienia obejmują dużą część najczęściej spotykanych zagrożeń, ale nie sposób wymienić ich wszystkich – każde stanowisko pracy wymaga osobnej analizy pod kątem ryzyka. Obowiązkiem pracodawców jest zapewnienie bezpieczeństwa pracy, pracownika zaś pilne przestrzeganie procedur BHP. Mimo to statystyki GUS nie pozostawiają wątpliwości, w ciągu ostatnich 10 lat blisko 46% wypadków w miejscu pracy przypada na przemysł oraz magazyny, z czego w 2018 roku, aż 52% wszystkich wypadków stanowiły łącznie: zderzenia z nieruchomym obiektem oraz uderzenia przez obiekt w ruchu. Pokazuje to dobitnie jak ważne jest prawidłowe oznaczanie i wydzielanie miejsc niebezpiecznych wśród których główne zagadnienia bezpieczeństwa stanowią:

• Wydzielanie oraz ograniczanie dostępu do miejsc niebezpiecznych
• Ochrona i oznaczanie niebezpiecznych krawędzi
• Wyznaczanie i zabezpieczanie dróg komunikacyjnych (pieszych i transportowych)

W tym poradniku postaramy się przybliżyć metody poprawy bezpieczeństwa dla wymienionych zagrożeń oraz asortyment który nam w tym pomoże.

Strefa niebezpieczna - oznaczanie oraz ograniczanie dostępu

Najczęściej spotykane przykłady miejsc stałego zagrożenia to m.in. strefa niebezpieczna wokół maszyny, w magazynie, na budowie oraz przy pracy na wysokości. Oprócz wygrodzeń stacjonarnych i barierek, często napotykamy potrzebę tymczasowego wydzielenia strefy niebezpiecznej, zablokowania dostępu osób niepowołanych lub ruchu pojazdów. Według przepisów: „Miejsca w zakładzie pracy, do których pracownicy mają dostęp podczas pracy, a w których istnieje ryzyko kolizji z przeszkodami, upadku lub spadania przedmiotów, powinny być oznakowane skośnymi pasami — na przemian żółtymi i czarnymi lub czerwonymi i białymi. Żółte i czarne lub białe i czerwone pasy powinny być narysowane pod kątem około 45º i powinny mieć zbliżone wymiary.” (źródło: Szczegółowe zasady stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa, Rozdział 3: Wymagania dotyczące oznaczania przeszkód, niebezpiecznych miejsc i dróg)

Możemy dokonać podziału na miejsca w których wyznaczanie strefy niebezpiecznej następuje w sposób:

• Planowany – miejsca wymagające tymczasowego blokowania dostępu, przejścia lub przejazdu. Wydzielanie tych miejsc wiąże się z codzienną organizacją pracy, ma ściśle określone procedury zastosowania i czas ich trwania. Często stosujemy tu rozwiązania stacjonarne umożliwiające tymczasowe wydzielenie strefy niebezpiecznej. Przykładem może być blokowanie alejki w magazynie dla ruchu pieszego w trakcie załadunku/rozładunku wózkiem widłowym przy użyciu kasety z taśmą mocowanej do regału. Sugeruje się aby tego typu strefy były oznaczane w kolorystyce żółto-czarnej. Polecane metody tymczasowego wydzielania i znakowania strefy niebezpiecznej: zapory nożycowe (stacjonarne), kasety z taśmą samozwijającą (mocowane na stałe), słupki z taśmą samozwijającą.

• Awaryjny – miejsca i obszary wymagające tymczasowego wygrodzenia na czas wydarzeń takich jak np. prace konserwacyjne, awarie, wypadki, rozlewy, skażenia itp. Cechuje je potrzeba indywidualnego podejścia, dlatego też środki którymi dysponujemy do wydzielania strefy niebezpiecznej powinny zapewniać dostateczną elastyczność w efektywnym zabezpieczaniu dostępu. Jest to w szczególności istotne w przypadku zabezpieczania miejsc wypadków, rozlewów oraz awarii, gdzie rozmiary strefy niebezpiecznej i sposób jej zabezpieczenia muszą być dostosowane do sytuacji. Sugeruje się aby tego typu strefy były oznaczane w kolorystyce biało-czerwonej. Polecane metody tymczasowego wydzielania i znakowania strefy niebezpiecznej: taśmy ostrzegawcze, zapory nożycowe (przestawne), płotki, barierki, pachołki, słupki z taśmą samozwijającą, słupki z łańcuchami, kasety z taśmą samozwijającą (mocowanie magnetyczne).

Podstawą prawidłowego wydzielenia strefy niebezpiecznej np. na budowie jest nie tylko skuteczne wygrodzenie terenu, ale również oznakowanie i jego dobra widoczność niezależnie od sytuacji. Jeżeli prowadzimy prace terenowe, a wygrodzoną strefy musimy pozostawić bez nadzoru na noc lub w warunkach niskiej widoczności ważne aby miejsce niebezpieczne zostało uzupełnione o oświetlenie ostrzegawcze oraz elementy odblaskowe - dobra widoczność strefy niebezpiecznej to podstawa bezpieczeństwa.  

Oprócz fizycznego zablokowania dostępu warto też, aby strefy ograniczonego dostępu wzbogacić o konkretny przekaz ostrzegawczy typu „prace konserwacyjne”, „awaria - zakaz wstępu” itp. Najczęściej stosujemy w tym celu tabliczki i znaki informacyjne lub taśmy ostrzegawcze z dedykowanym nadrukiem. Pełną ofertę oznakowania zgodnego z obecnie obowiązującymi przepisami BHP znajdziesz tutaj:

Znaki i piktogramy BHP

Poniżej prezentujemy główne grupy wygrodzeń ruchomych pozwalających szybko, a co najważniejsze, bezpiecznie wydzielić teren i zablokować dostęp osób niepowołanych:

• 

  Pachołki, taśmy ostrzegawcze - ekonomiczny sposób na szybkie oznakowanie oraz wydzielenie strefy niebezpiecznej.

• 

  Kasety i słupki z taśmą samozwijającą - szybkie wygradzanie stref niebezpiecznych, blokowanie przejść i alejek oraz kierowanie ruchem. Duża liczba wariantów i mocowań, praktyczne rozwiązanie do zastosowań stacjonarnych jak i mobilnych.

• 
  Zapory nożycowe, barierki - pozwalają na tworzenie tymczasowych ogrodzeń i barier blokując całkowicie dostęp do wygrodzonych miejsc. Występują w wariantach do montażu miejscowego oraz zastosowań mobilnych. 

Ochrona i oznaczanie niebezpiecznych krawędzi

Nieoznakowane krawędzie to jedno z najczęściej bagatelizowanych zagrożeń we wszystkich zakładach pracy. Ostre krawędzie, płaskowniki, barierki, narożniki czy niskie stropy to powszechni sprawcy urazów wykluczających pracowników oraz paraliżujących pracę całego zakładu. W celu ich zabezpieczania najczęściej stosowanym rozwiązaniem są profile ostrzegawczo-ochronne. Wykonane z elastycznej pianki chronią mienie przed uszkodzeniem oraz pracowników przed urazami. Żółto-czarne oznakowanie jest doskonale widoczne - sygnalizując miejsca niebezpieczne. Profile ostrzegawczo-ochronne możemy podzielić na 5 grup, chroniących: ostre krawędzie, płaskowniki, powierzchnie płaskie, powierzchnie zaokrąglone i rury oraz narożniki. Zobacz pełną ofertę profili ostrzegawczo-ochronnych.

Polecane do stosowania na elementach maszyn, w strefie stanowiska pracy, na regałach, zakładowych drogach transportowych, w przejściach wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń - szczególnie przy zejściach do piwnic, garaży i pomieszczeń o niskich stropach. Oprócz niebezpiecznych krawędzi możemy nimi chronić i oznaczać:

Wyznaczanie i zabezpieczanie dróg komunikacyjnych (pieszych i transportowych) 

Wraz z optymalizacją procesów transportowych obserwujemy stały wzrost udziału wszelkiego rodzaju pojazdów w ruchu wewnątrzzakładowym. Obecność pojazdów i ludzi na często ograniczonym metrażu potęguje ryzyko wypadków w zakładzie pracy. Podstawowym zabiegiem który stosuje się już na poziomie projektowania zakładu jest wyznaczanie osobnych tras ruchu dla ludzi oraz pojazdów. Planowanie tych tras musi uwzględniać niwelowanie zagrożenia związanego z poruszaniem się pojazdów, ich załadunkiem oraz rozładunkiem. Jest to zadanie wyjątkowo trudne i niejednokrotnie wymagające kompromisu pomiędzy bezpieczeństwem a wydajnością pracy całej firmy.

Mimo prób optymalizacji ruchu zakładowego ciągi piesze i transportowe czasem muszą się krzyżować. Oprócz wizualnego znakowania tras na posadzce, niezwykle ważne jest, aby ciągi piesze którymi poruszają się pracownicy, były bezpiecznie oddzielone od szlaków komunikacyjnych dla pojazdów transportowych. Z tego powodu miejsca szczególnie narażone na kolizje – takie jak parkingi, skrzyżowania, strefy manewrowania oraz przeładunku - powinny posiadać dodatkowe oznaczenia oraz ochronę mechaniczną w postaci np. ogrodzeń, odbojnic, osłon regałów, barierek itp. Zobacz ofertę innowacyjnych barier elastycznych.

Producenci sprzętu BHP oferują szeroką gamę rozwiązań służących znakowaniu miejsc szczególnie narażonych na kolizje, ale również ochronie pracowników oraz mienia przed zderzeniami z pojazdami transportowymi. Możemy je podzielić na trzy podstawowe grupy:

Zobacz naszą ofertę elementów-ostrzegawczo-ochronnych