Norma EN ISO 11611 (zastępuje normę EN 470-1)
Odzież ochronna przeznaczona na stanowiska spawalnicze musi spełniać wymagania opisane w normie EN ISO 11611 „Odzież ochronna dla spawaczy i pracowników w zawodach pokrewnych”. Ten rodzaj odzieży ochronnej przeznaczony jest do ochrony przed działaniem rozprysków małych kropli stopionego metalu, iskier powstających podczas szlifowania metali, przed krótkotrwałym kontaktem z płomieniem i promieniowaniem cieplnym od łuku elektrycznego. Odzież spawalnicza minimalizuje również możliwość porażenia prądem elektrycznym przy przypadkowym, krótkotrwałym kontakcie z przewodami elektrycznymi pod napięciem w przybliżeniu do 100 V prądu stałego w normalnych warunkach spawania.
Norma precyzuje wymagania bezpieczeństwa i metody badań dla odzieży ochronnej poniższego typu:
- ubrania (kurtki i bluzy skompletowane ze spodniami do pasa lub typu ogrodniczki)
- kombinezony
- fartuchy
- kaptury oraz kaptury z ochraniaczami barków
- rękawy
- ochraniacze stóp (getry).
Odzież spawalnicza oznakowana jest piktogramem:
Norma dzieli odzież spawalniczą na dwie klasy w zależności od stopnia ochrony:
- Klasa 1 - odzież ma stanowić ochronę przed mniej niebezpiecznymi technikami spawania i sytuacjami powodującymi niewielkie oddziaływania rozprysków stopionych metali i promieniowania cieplnego.
- Klasa 2 - odzież ma stanowić ochronę przed bardziej niebezpiecznymi technikami spawania i sytuacjami powodującymi znaczne oddziaływanie czynników gorących.
Kryteria klasyfikacji odzieży do klasy 1 lub 2 zgodnie z normą EN ISO 11611 określono z uwzględnieniem rodzaju procesu spawania i charakterystyki czynności wykonywanych na danym stanowisku pracy zgodnie z poniższą tabelą:
| Klasa odzieży | Rodzaj stosowanego procesu spawania | Charakterystyka czynności wykonywanych na danym stanowisku pracy |
| Klasa 1 |
Ręczne techniki spawania z małą formacją rozprysków i kropli stopionych metali, np.:
|
Obsługa maszyn, np.:
|
| Klasa 2 |
Ręczne techniki spawania z dużymi ilościami rozprysków i kropli, np.:
|
Obsługa maszyn, np.:
|
Bardzo często ubrania dla spawaczy spełniają dodatkowo normę EN ISO 11612 - "Odzież ochronna dla pracowników narażonych na działanie czynników gorących".
Własności materiałów na odzież spawalniczą
Na właściwości ochronne odzieży dla spawaczy główny wpływ mają właściwości stosowanych materiałów a w szczególności ich odporność na:
- działanie płomienia - odporność materiału na zapalenie i rozprzestrzenianie się płomienia bada się zgodnie z normą ISO 15025.
- działanie kropli roztopionych metali - odporność na działanie rozprysków bada się zgodnie z normą ISO 9150, która zakłada:
- dla klasy 1 wzrost temperatury pod badaną próbką o 40 K, po działaniu co najmniej 15 kropli stopionego metalu,
- dla klasy 2 wzrost temperatury pod badaną próbką o 40 K, po działaniu co najmniej 25 kropli stopionego metalu.
- działanie promieniowania cieplnego - wskaźnik przenikania promieniowania cieplnego (RHTI dla 24 °C przy gęstości strumienia cieplnego 20 kW/m2 zgodnie z ISO 6942 powinien wynosić:
- dla klasy 1: RHTI 24 > 7 s
- dla klasy 2: RHTI 24 > 16 s.
Konstrukcja ubrań spawalniczych
Odzież ochronna dla spawaczy musi spełniać określone wymagania dotyczące konstrukcji tak aby zminimalizować ryzyko przedostawania się gorących odprysków pod odzież a w szczególności:
- okrywać całe ciało spawacza, tj. przykrywać górę i dół tułowia, szyję, ramiona oraz nogi,
- jeżeli stosowane jest ubranie dwuczęściowe składające się z bluzy i spodni to bluza powinna zachodzić na spodnie tworząc zakładkę na minimum 20 cm i być zachowana podczas wykonywania wszystkich czynności i ruchów podczas pracy,
- spodnie nie powinny mieć mankietów,
- inne części odzieży np. osłona szyi, kaptur, rękawy, fartuch i getry powinny być tak zaprojektowane i użytkowane, aby uniemożliwić przedostawanie się iskier i kropli metali do wnętrza ubioru,
- jeśli spodnie mają kieszenie, to powinny być to tylko kieszenie boczne, których otwory nie mogą być odchylone od bocznego szwu spodni o kąt większy niż 10°,
- inne zewnętrzne kieszenie powinny mieć zamykającą je klapkę, która całkowicie zakrywa otwór kieszeni od góry i nie da się włożyć do wewnątrz kieszeni,
- odzież powinna być tak wykonana, aby uniemożliwić przewodzenie prądu elektrycznego z zewnątrz do wewnątrz, np. poprzez metalowe zapięcia.
Użytkowanie odzieży dla spawaczy
Podczas użytkowania odzieży ochronnej dla spawaczy należy zwrócić uwagę na niebezpieczeństwa niewłaściwego jej stosowania:
- zanieczyszczenie odzieży substancjami palnymi wpływa na zmniejszenie własności ograniczających rozprzestrzeniania się płomienia,
- odzież ochronna dla spawaczy nie zapewnia pełnej ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. Podczas spawania łukowego najważniejsze dla zachowania bezpieczeństwa jest zastosowanie odpowiednich warstw izolacyjnych miedzy elektrycznie przewodzącymi częściami wyposażenia,
- efekt elektrycznej izolacyjności odzieży będzie zmniejszany przez zawilgocenie materiału, zmoczenie lub pot,
- wzrost zawartości tlenu w powietrzu zmniejszy właściwości ochronne odzieży przed działaniem płomienia. Należy zachować szczególną ostrożność podczas spawania w małych przestrzeniach jeśli doprowadzane powietrze jest wzbogacane w tlen.
