Wibracje to drgania mechaniczne o stosunkowo małej amplitudzie. Bodźce fizyczne przekazywane są do organizmu człowieka bezpośrednio z ośrodka drgającego. Jako pełne drgnięcie uznaje się wychylenie punktu materialnego z położenia równowagi w jedną stronę i powrót do punktu wyjścia. Amplituda zaś to maksymalne przesunięcie punktu materialnego od położenia równowagi. Liczba drgań (cykli) zachodząca w czasie 1 sekundy to częstotliwość, którą wyraża się w hercach [Hz].
Szczególnie narażeni na ich szkodliwe oddziaływanie w środowisku zawodowym są górnicy, leśnicy, rolnicy, budowlańcy, pracownicy przemysłowi oraz stomatolodzy. Ze względu na sposób przenoszenia wibracji można je podzielić na miejscowe poprzez kończyny górne (np. wiertarka) oraz ogólne przenikające przez stopy, plecy, boki, miednicę (platformy drgające, siedziska i podłogi środków transportu (ciągnik, tramwaj), siedziska i podłogi maszyn budowlanych (np. zagęszczarka)).
Wpływ wibracji mechanicznych na organizm człowieka
Długotrwałe narażenie na wibracje transmitowane z uchwytów i rękojeści urządzeń do rąk operatorów prowadzą do zaburzeń biologicznych w organizmie człowieka a dokładniej do choroby zawodowej, zwanej zespołem wibracyjnym.
Źródłem wibracji oddziałujących na kończyny górne są m.in.:
- ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie elektrycznym, pneumatycznym, hydraulicznym (np. wiertarki i klucze udarowe, młoty pneumatyczne, nitowniki, ubjaki mas formerskich i betonu),
- ręczne narzędzia obrotowe o napędzie spalinowym lub elektrycznym (np. piły łańcuchowe, szlifierki, wiertarki),
- źródła technologiczne (np. elementy trzymane w dłoniach, które poddawane są procesom szlifowania, polerowania, gładzenia),
- dźwignie sterujące pojazdów i maszyn, które są obsługiwane ręcznie.
Szkodliwe skutki ekspozycji na drgania mechaniczne obejmują:
- najczęściej - układ naczyniowy ( "choroba białych palców", czyli blednięcie opuszków wywołane napadowym zaburzeniem krążenia krwi w palcach rąk),
- rzadziej - układ nerwowy (zaburzenia czucia wibracji, dotyku, temperatury, mrowienie i drętwienie palców, dłoni oraz całych kończyn górnych),
- rzadziej - układ kostno-stawowy (zwapnienia torebek stawowych, zniekształcenia szpar stawowych, zmiany okostnej i w utkaniu kostnym).
Rękawice antywibracyjne są jednym ze sposobów pomocnym w profilaktyce zespołu wibracyjnego. Ich najważniejsza funkcja polega na tłumieniu drgań o różnej częstotliwości.
Wymagania prawne
Rękawice antywibracyjne zaliczają się do środków ochrony indywidualnej i należą do rękawic ochronnych kategorii II. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318) obliguje pracodawcę do eliminacji lub ograniczenia ryzyka zawodowego. W związku z tym jest on zobowiązany do wyposażenia pracownika w środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed szkodliwymi drganiami (odzież, rękawice antywibracyjne) w przypadku przekroczenia wartości progów określonych w wymaganiach.
Norma EN 10819:2013 - wymagania
Wymagania stawiane przed rękawicami antywibracyjnymi określa norma EN 10819 (Drgania i wstrząsy mechaniczne. Drgania oddziałujące na organizm człowieka przez kończyny górne. Metoda pomiaru i oceny współczynnika przenoszenia drgań przez rękawice na dłoń operatora). Niniejsza norma określa metodę pomiaru laboratoryjnego, sposób analizy danych oraz sporządzania protokołu badań współczynników przenoszenia drgań (TRM, TRH). Wynik ich pomiaru stanowi o zasadności klasyfikacji rękawicy jako tłumiącej wibracje.
Jednocześnie spełnione muszą zostać następujące warunki:
- TRM < 1 (wartość średnia skorygowanego współczynnika przenoszenia drgań przez rękawicę w zakresie częstotliwości 32 - 200 Hz mniejsza od 1) oraz
- TRH < 0,6 (wartość średnia skorygowanego współczynnika przenoszenia drgań przez rękawicę w zakresie częstotliwości 200 - 1250 Hz mniejsza od 0,6).
Oznacza to, że rękawice nie mogą wzmacniać wibracji przekazywanych do organizmu w zakresie częstotliwości 32 - 200 Hz, muszą redukować drgania w zakresie 200 - 1250 Hz do wartości mniejszych niż 60% wartości drgań (pomiar na dłoni bez rękawicy) oraz być pokryte materiałem antywibracyjnym również w obszarze palców.
Dobór rękawic do ochrony przed wibracjami
Rękawice tego typu traktowane są wyłącznie jako środek wspomagający, gdyż w pierwszej kolejności należy eliminować lub ograniczać transmisję drgań u źródła. Wykonane są głównie dzianiny, skóry oraz elementów (specjalne poduszki) i struktur (impregnat, powłoka) niwelujących wibracje. Do ich grona zalicza się polimerowe tworzywo lateksowe, nitryl, guma oraz PCV. Wybór skutecznej ochrony przed niekorzystnymi wibracjami jest niezwykle istotny. Otóż ta sama rękawica stosowana przy obsłudze narzędzi różnego typu nie wykazuje identycznych właściwości redukujących drgania, pomimo zgodności z normą EN 10819. Ponadto niektóre z nich mogą je wzmacniać. Dlatego należy dokonać wyboru nie tylko na podstawie konstrukcji rękawicy, ale i w zależności od charakteru widma drgań, siły zacisku i nacisku wywieranego przez operatora na narzędzie (np. nacisk na wiertarkę) oraz sposobu i warunków pracy. Rękawice niwelujące drgania przeznaczone są do zadań specjalnych. Pracownicy narażeni na zawodową ekspozycję na drgania obligatoryjnie powinni ich używać. Poza cechami właściwymi dla rękawic antywibracyjnych wykazują one odporność na niskie temperatury i wilgoć. To bardzo ważne, ponieważ czynniki te potęgują skutki oddziaływania wstrząsów.
 |
 |
